De hertog van Bragança, het Portugees Modernisme en Nederlandse koudebruggen.....
Het schijnt dat de Portugese troonpretendent; de hertog van Bragança nog vóór Prins Charles van Engeland een poging heeft gedaan de moderne architectuur hier af te branden. Prins Charles heeft nog met behulp van de Luxemburgse architect Léon Krier het traditionele dorp “Poundbury ontwikkeld op het landgoed van de hertog van Cornwall als antwoord op de in zijn ogen zo verfoeide naoorlogse vorm van stadsplanning. Van de hertog van Bragança zijn geen plannen bekend.
Cago Rosa gebouw van Manuel Gomes da Costa in Faro - 1956
Wanneer we het naoorlogse modernisme in Portugal en met name in de Algarve beschouwen kunnen we niet voorbijgaan aan de vele bouwwerken van architect Manuel Gomes da Costa. Deze in Villa Real de Santo Antonio geboren en in Porto opgeleide architect heeft in de Algarve en met name in Faro, sinds zijn afstuderen in 1949, een duidelijke stempel van het Portugese modernisme achter gelaten. Hij behoort samen met Manuel laginha (Loulé) en António Vicente Castro (Lagos) tot de in Porto opgeleide “moderne” architecten die na hun studie terugkeerden naar de Algarve om hier hun vak uit te oefenen. Manuel Gomes da Costa is de bekendste pionier van het drietal. Zijn oeuvre bevat een 400-tal projecten, waaronder overheidsgebouwen, winkels, woningen en… ook een kerk; die van Santa Luzia – Tavira. Hij stopte met zijn praktijk, die hij altijd in zijn eentje had gevoerd, in 2002. Veel van zijn kenmerkende en markante woningbouwprojecten - die vooral opvallen door hun pure en zuivere stijl - vind je voornamelijk in Faro maar ook in Villa Real de Santo Antonio, Olhão en Tavira. Hij overleed vorig jaar op 95-jarige leeftijd. Een van zijn bekendste projecten die o.a. herinneringen oproepen aan Braziliaanse architectuur – hij was een bewonderaar van architect Oscar Niemeyer - is het uit twee appartementen bestaande woonblok in Faro, dat hij ontwierp voor de uit Venezuela teruggekeerde Alfredo Cago Rosa. Dit gebouw is de belichaming van een geslaagde poging om met behulp van het gebruik van moderne materialen en door middel van beweging en variatie een lichte eigentijdse versie van de vaak zwaar uitgevoerde ‘traditionele’ woongebouwen neer te zetten.
In Nederland kennen modernistische gebouwen, vanwege de klimatologische omstandigheden, aanzienlijk meer bouwkundige problemen dan dit soort gebouwen in zuidelijkere streken. Bij ons leveren ongeïsoleerde en in gewapend beton uitgevoerde wanden met name door de koudebruggen – overgangen tussen de koude buitengevel en de warme binnenkant met de daarbij optredende inwendige condensatie – de nodige problemen op. Zoals bij het voor vele miljoenen gerestaureerde Sanatorium Zonnestraat van architect Duiker in Hilversum. Het was een voorbeeldproject van het Nieuwe Bouwen in gewapend beton. In Portugal echter spelen deze bouwkundige problemen vanwege het klimaat een stuk minder maar is het toch belangrijk de juiste detaillering – van wanden, vloeren en isolatie - niet uit het oog te verliezen.
Het boek Algarve Building: Modernism, Regionalism and Architecture in the South of Portugal, 1925-1965 van Ricardo Agarez geeft een mooi overzicht van de "moderne" architectuur tijdens de jaren 1925-1965 in de Algarve
