O Cubismo…….in Olhão: Architectuur of Hoeren ?

Olhão Vila Cubista

In het Centre Pompidou te Parijs vond in 2018 een indrukwekkende tentoonstelling plaats over het kubisme als eerbetoon aan de twee uitvinders Pablo Picasso en Georges Braque. Het kubisme is een stroming binnen de moderne kunst aan het begin van de 20e eeuw en vierde zijn hoogtij tussen 1906 en 1920. Met het schilderij Les Demoiselles d’Avignon vestigde Picasso definitief een weg voor het Kubisme in de schilderkunst. Op het doek staan vijf prostituees, wiens lichamen hij verstilde tot geometrische vormen.

Les Demoiselles d'Avignon & Kubistische impressies van Olhão

Olhão staat, vanwege zijn unieke Noord Afrikaans aandoende architectuur vaak bestaand uit witte huizen met platte daken en daarop weer een, via een externe trap te bereiken, rechthoekige opbouw (een mirant genoemd) al sinds jaren bekend als de “Kubistische Stad". Het heeft waarschijnlijk allemaal te maken met de handel die altijd is gedreven met Noord Afrikaanse steden en de uitwisseling in bewoners. De naam voor Olhao als “Vila Cubista" wordt in 1925 voor het eerst vermeld in het het boek “Deus Pan” van José Dias Sancho.

Het is een architectuur die niet alleen terug te vinden is in de oudste wijken Levante en Baretta, links en rechts gelegen voor de twee markante markthallen, maar ook in nieuwere wijken zoals Bairro do Mundo Novo. Nergens in Portugal (behalve in Fuzeta) is deze kubistische architectuur zo dominant in het stadsbeeld vertegenwoordigd als in Olhão. Je moet de stad eens in het laatste of in het beginnende zonlicht vanaf een hogere plek proberen te bekijken om zo het magnifieke kubistische spel van platte daken met opbouwen (miranten en contra-miranten), trappartijen en typische schoorstenen in volle glorie te kunnen aanschouwen.

Zelfs in het architectuurbeleid van de Estado Novo van dictator Salazar, geleid door de uit Loulé afkomstige en er groots geëerde minister Duarte Pacheco word het kubisme van Olhão erkend en mocht er bij de bouw van de Escola Primaria (lagere school) naast de Bairro de Pescadores in Olhão worden afgeweken van de door staatsarchitect Raul Lino standaard ontworpen gebouwen met van dakpannen voorziene schilddaken. Voor Olhão is daarom speciaal een aangepaste school ontworpen met platte daken, passend bij het kubistische karakter van Olhão en de ernaast gelegen Bairro de Pescadores.

Speciaal voor Olhão ontworpen Escola Primaria (lagere school)

Het kubisme in Olhão moet dus wel in de architectuur zitten en niet in de overeenkomst met het schilderij Les Demoiselles d’Avignon van Picasso. Zoals mogelijk afgeleid zou kunnen worden uit de kolom over Olhão in de Volkskrant van de in Algarve wonende schrijver en journalist Arthur van Amerongen, waarin hij naast een lyrische opsomming van de kwaliteiten van Olhão ook subtiel refereert aan het gerucht dat Olhão jarenlang de “hoerenhoofdstad” van de Algarve zou zijn geweest.